Atrial Fibrilasyon və Ablasyon Müalicəsi Nədir?

Atrial Fibrilasyon (AF) ən çox görülən ürək aritmiyasıdır. (1) Ümumiyyətlə yaşlılarda görülməsinə baxmayaraq, heç ürək xəstəliyi olmayan gənclərdə belə yarana bilər. AF-da ürəyin müəyyən bir ritmdə işləməsini təmin edən xəbərdarlıqlarda bir pozulma mövcuddur. Bu pozulma səbəbindən ürək daha çox qeyri müntəzəm xəbərdarlıqlar yaradır. Ürəyin elektrik xəbərdarlıqları, atriumda (ürəyin kiçik otaqcığı) düz bir formada yol almaq yerinə, bir çox fokusdan qaynaqlanan artmış saydakı xəbərdarlıqlar (300-600 vuruş/dəqiqə) bir-birləri ilə yarışaraq atrioventriküler düyündən keçməyə və ventrikülə (ürəyin böyük otağı) çatmağa çalışırlar. Bu xəbərdarlıqların əksəriyyəti ürəyin elektrik sisteminin xaricində olan toxumalardan gələn qeyri müntəzəm atışlardır. Bu qeyri müntəzəm atışlar ürəyin sürətini artırır və AF-da ürək sürəti ümumiyyətlə 100-150 vuruş/dəqiqə olur. Ürəyin belə məqsədsiz sürətli işləməsi pompa funksiyasını poza bilər. Uzun müddət müalicə tətbiq edilməz isə, ürək böyüməsi, ürək çatışmazlığı və ritm pozulmasının ən qorxulu nəticəsi olan beyində laxta yaranmasından qaynaqlanan iflicə getirib çıxara bilər.

Atrial Fibrilasyon Simptomları:

Xəstələrdə ümumiyyətlə şiddətli ürək döyüntüsü, nəfəs sıxışması, döş ağrısı, başgicəllənməsi və nadir hallarda bayğınlıq simptomları görülür. Ən çox görülən simptom ürək döyüntüsüdür. Ürək çox sürətli vurmağa başladıqda və ya daha yavaş vursa, xəstə özündən gedə bilər. Bəzən duruxmalar olur və ürəyin sürətlənməsi kifayət deyilsə, xəstə tez yorulmaqdan şikayətlənir.

Atrial Fibrilasyon Nədən Önəmli?

• Atrial fibrilasyon (AF) yaşlılardakı ən böyük iflic səbəblərindən biridir və ürəkdən qaynaqlanan iflic səbəblərinin isə başlıcasıdır. AF xəstələrdə iflic ehtimalı beş qat artmışdır. Eyni zamanda, AF ilə əlaqəli iflic keçirən xəstələrdə şikəstlik və ölüm nisbəti, AF ilə əlaqəli olmayan iflic keçirən xəstələrə nisbətən çox daha yüksəkdir. (2) Yaşlılarda iflic səbəblərinin ¼ hissəsini təşkil edir.
• AF ürəyin pompalama qabiliyyətini azalda bilər. Qeyri müntəzəmlik ürəyin daha az effektiv işləməsinə səbəb ola bilər. Həmçinin uzun müddət davam edən AF, ürəyi ciddi şəkildə zəiflədir və ürək çatışmazlığına səbəb ola bilər.
• Ritm pozulması şikayəti ilə xəstəxanaya yatan xəstələrin üçdə birini AF təşkil edir.
• Cəmiyyətdə görülmə nisbəti 0,4%-dir, lakin yetkinik yaşına çatanların 3-4%-ində görülür. AF xəstələrinin 70%-i 65-85 yaşları arasındadır.

MÜALİCƏSİ

AF-da müalicə məqsədləri normal bir ürək ritmini (sinus ritmini) bərpa etmək, ürək vuruş sürətini nəzarət etmək, qanın laxtalaşmasının qarşısını almaq və iflic riskini azaltmaqdır. Müalicədə dərmanlar, kateter əsaslı proseduralar və cərrahiyyə daxil olmaqla bir çox variant mövcuddur. Burada yalnız cərrahi ablasyon müalicəsi mövzusu danışılacaq.

Cərrahi Yolla Müalicə:

Əgər bir xəstədə atrial fibrilasyon varsa və digər ürək problemlərinin (qapaq xəstəliyi və ya koronar arteriya xəstəliyi) müalicəsi üçün cərrahi üsul lazımdırsa, AF-nin cərrahi müalicəsi əlavə bir cərrahı risk yaradmadan asanlıqla tətbiq edilə bilər. Bu müalicə son 20 ildir tətbiq edilməkdədir. Elmi kılavuzlarda, izolə aorta qapaq xəstəlikləri, izolə ürək baypas əməliyyatları və ya hər iki əməliyyatın eyni anda edildiyi əməliyyatlarda əlavə olaraq AF ritmi də varsa, bu ritm pozğunluğunun da müalicə edilməsinin lazım olduğu əhəmiyyətlə tövsiyə edilməkdədir. (3) Bu gün AF-nin cərrahi yolla müalicəsinin tətbiqində radyofrekans, mikrodalğa, lazer, ultrasəs və ya kriyoterapi (dondurma) yolu ilə ötürmə blokada xəttləri yaratmaq üçün nəzərdə tutulmuş yeni texnologiyaların istifadə edildiyi üsullar geniş istifadə olunur. Bu texnikalarla, lezyonlar və sonrasında skar toxuması yaradılaraq anormal elektrik xəbərdarlıqlarının ürək içindən ötürülməsinə əngəl olunur və doğru yoldan keçən normal xəbərdarlıqların ötürülməsi təşviq edilir. Bunların içində əməliyyat əsnasında tətbiq edilə bilən radyofrekans və kriyoablasyon ən məşhur olanlarıdır.

Kriyoablasyon (Dondurma) Üsulu:

Cryoablation və ya kriyoablasyon, dünya daxilində son illərdə tətbiq olunmağa başlanan köhnə üsullara nisbətən komplikasyonları daha az olan bu üsul ilə ürəkdəki problemli bölgənin -150 ilə 170 dərəcə arasında dondurulması əməliyyatına verilən addır və bu sayədə ürək döyüntüsü şikayətlərinin qarşısı alınmış olur. Perforasiya (dəlinmə) və tromboemboli (laxta atması) riskinin az olması və tam qat lezyon əldə edilməsi bu üsulun ən əhəmiyyətli üstünlüyüdür.

Radyofrekans Ablasyon Üsulu:

Ablasyon texnikalardan sonra aritmiya cərrahisində istifadə edilməyə başlanması AF-nin müalicəsində yeni bir səhifə açdı. Bu texnikada prinsip, RF enerjisindən yaranan istiliyi istifadə edərək atrium endokardının müəyyən bölgələrində tam qat lezyonlar yaratmaqdır. Beləliklə, həm AF-yə səbəb olan fokusların yerləşdiyi yerdə izolyasiyanı həm də dalğa formasında irəliləyən böyük yenidən daxil olma dövrələrin yeni yaradılan lezyonlara və təbii anatomik maneələrə ilişərək irəliləməsinə maneə törədilmiş olmaqdadır.

Klinikamızda hər iki üsul da tətbiq oluna bilər.

İSTİNADLAR:

1. Schnabel RB, Yin X, Gona P, Larson MG, Beiser AS, McManus DD, et al. 50 year trends in atrial fibrillation prevalence, incidence, risk factors, and mortality in the Framingham Heart Study: a cohort study. Lancet (London, England). 2015 Jul 11;386(9989):154–62.

2. Pisters R, Lane DA, Marin F, Camm AJ, Lip GYH. Stroke and thromboembolism in atrial fibrillation. Circ J. 2012;76(10):2289–304.

3. Badhwar V, Rankin JS, Damiano RJ, Gillinov AM, Bakaeen FG, Edgerton JR, et al. The Society of Thoracic Surgeons 2017 Clinical Practice Guidelines for the Surgical Treatment of Atrial Fibrillation. Ann Thorac Surg. 2017 Jan;103(1):329–41.

4. Sie HT, Beukema WP, Ramdat Misier AR, Elvan A, Ennema JJ, Wellens HJ. The radiofrequency modified maze procedure. A less invasive surgical approach to atrial fibrillation during open-heart surgery. Eur J Cardiothorac Surg. 2001 Apr;19(4):443–7.